Przekaźniki impulsowe w sterowaniu oświetleniem

Zastosowanie przekaźników impulsowych

Przekaźniki impulsowe (częściej zwane przekaźnikami bistabilnymi) mogą mieć zastosowanie w automatyce przemysłowej oraz w dużo większym stopniu w automatyce budynkowej. Ich działanie opiera się na sterowaniu krótkimi impulsami napięciowymi (stąd nazwa) podawanymi przez sterowniki lub samopowrotne przyciski chwilowe instalacyjne („światło”, „dzwonek”) lub przemysłowe (pulpitowe czy modułowe).

Najbardziej popularne jest zastosowanie przekaźników bistabilnych w oświetleniu stref komunikacyjnych, dużych pomieszczeń, sypialni i innych miejsc, w których istnieje potrzeba załączania oświetlenia z dwu lub więcej punktów, gdzie mogą zastąpić układy z łącznikami schodowymi i krzyżowymi. W kluczowych miejscach pomieszczeń, np. na dole i na górze schodów, na jednym i na drugim końcu dużego pomieszczenia albo w sypialni przy wejściu i po obu stronach małżeńskiego łóżka umieszcza się przyciski chwilowe, łączy się je równolegle i podłącza do przekaźnika impulsowego. Do przekaźnika podłącza się także oprawy oświetleniowe. Po podłączeniu do zasilania każde kolejne przyciśnięcie dowolnego z podłączonych przycisków spowoduje zmianę stanu przekaźnika impulsowego na przeciwny: załącz – wyłącz – załącz - wyłącz itd… Czyli można załączyć światło przy wejściu do sypialni, a następnie zgasić je przyciśnięciem przycisku po prawej stronie łóżka, ponownie zapalić po lewej, zgasić przy wyjściu itd…

W Polsce liderami sprzedaży przekaźników bistabilnych są firmy Legrand i F&F Pabianice, ale takie produkty ma także w swojej ofercie każdy producent aparatury budynkowej i przemysłowej, jak Schneider Electric, Eaton, Hager, Zamel…

Wykonania przekaźników impulsowych

Przekaźniki impulsowe pojedyńcze

To najbardziej popularna i podstawowa wersja przekaźników bistabilnych, która posiada wyłącznie funkcję sterowania załącz-wyłącz, wykonywaną na pojedyńczym styku, uruchamiana przez jedno wejście sterujące. Zmianę stanu styku przekaźnika na przeciwny, załączony lub wyłączony wywołuje każde kolejne przyciśnięcie jednego z podłączonych przycisków chwilowych. Najczęściej do sterowania używane są przyciski „światło” z symbolem żarówki na klawiszu.

Przekaźniki impulsowe podwójne

Przekaźniki tego typu posiadają 2 niezależne styki z 2 oddzielnymi wejściami sygnałowymi, a więc przystosowane są do sterowane przez dwa niezależne układy przycisków sterujących. Podwójny przekaźnik impulsowy może zatem być użyty do niezależnego sterowania dwoma obwodami oświetleniowymi w tym samym pomieszczeniu – wówczas zapewne do sterowania zostaną zastosowane podwójne przyciski chwilowe. W takim zastosowaniu przekaźnik podwójny będzie idealny do zastąpienia tradycyjnego układu z podwójnym łącznikiem świecznikowym (inaczej seryjnym). Impulsowego przekaźnika podwójnego można też użyć do odrębnego sterowania oświetleniem w dwu pomieszczeniach – wówczas zastosowane zostaną dwa niezależne układy pojedynczych przycisków chwilowych.

Przekaźniki impulsowe z wyłącznikiem czasowym

Przekaźniki tego typu są dodatkowo wyposażone w moduł czasowy z funkcją opóźnionego wyłączenia. Załączenie odbiornika standardowo nastąpi po jednym naciśnięciu przycisku chwilowego. Natomiast wyłączenie można wywołać albo kolejnym przyciśnięciem przycisku, albo wykona się samoczynnie po nastawionym czasie (w wykonaniu F&F od 1 do 12 minut). Można też włączyć tryb standardowego przekaźnika impulsowego, wyłączając funkcję czasową przez przytrzymanie przycisku sterującego powyżej 2 sekund. Spowoduje to załączenie oświetlenia do momentu kolejnego przyciśnięcia przycisku.

Przekaźnik bistabilny z wyłącznikiem czasowym będzie idealnym rozwiązaniem w miejscach, w których użytkownicy zapominają wyłączyć światło (toalety, piwnice, garaże, strefy komunikacyjne).

Przekaźniki impulsowe grupowe (hotelowe)

Są to przekaźniki, które można eksploatować jako standardowe przekaźniki impulsowe, wykorzystując do tego ich wejścia do sterowania lokalnego, którymi można włączać-wyłączać światło niezależnie w każdej strefie (np. na piętrze, w pomieszczeniu). Podawanie impulsów sterujących z przycisków na wejścia lokalne powoduje, że przekaźnik grupowy zachowuje się jak standardowy przekaźnik impulsowy.

Przekaźniki grupowe mają jednak dodatkowo wejścia „załącz wszystko” oraz „wyłącz wszystko”, którymi można włączać-wyłączać światło w poszczególnych strefach centralnie, przyciskami umieszczonymi w jakiejś dyżurce, czy recepcji. Podanie impulsu sterującego na wejście „wyłącz wszystko” spowoduje wyłączenie połączonych przekaźników we wszystkich strefach. Z kolei, aby załączyć światło we wszystkich podłączonych strefach, należy podać impuls „załącz wszystko”.

Jest to idealne rozwiązanie do sterowania oświetleniem w strefach komunikacyjnych miejsc zbiorowego zakwaterowania, jak hotele, internaty, jednostki wojskowe, więzienia lub miejsc pracy, jak biura, szkoły, uczelnie.

Przekaźniki impulsowe sekwencyjne (świecznikowe)

Bistabilny przekaźnik sekwencyjny posiada 2 oddzielne wyjścia, ale sterowane impulsami podawanymi na jedno wejście sterujące. W podstawowym sekwencyjnym przekaźniku jednofunkcyjnym kolejne impulsy z przycisków wywołują następujące działania:

1. przyciśnięcie powoduje załączenie pierwszego obwodu,

2. przyciśnięcie powoduje załączenie drugiego obwodu,

3. przyciśnięcie załącza obydwa obwody,

4. przyciśnięcie wyłącza obydwa obwody.

Występują także przekaźniki impulsowe sekwencyjne czterofunkcyjne, w których reakcje na kolejne naciśnięcia przycisków można zdefiniować wg 4 odmiennych schematów.

Dodatkowe parametry przekaźników impulsowych

Obudowy

Przekaźniki impulsowe najczęściej wykonuje się w 2 rodzajach obudów. Przeznaczone do zabudowy w rozdzielnicach obok innych aparatów elektrycznych maj